Nizamülmülk

Büyük Selçuklu Devletinin veziri ve Siyasetname isimli öğütler kitabı yazarı. Farsi Devlet adamı, siyaset bilimcisi. Devlet yönetiminde hayli etkili olan Nizamülmülk'ün vezirliği Alpaslan ve Melikşah dönemlerinde yayılmıştır.

Nizamülmülk,21 Zilkade 408/10 Nisan 1018 yılında İran'ın, Horasan şehrinde doğmuştur. Memleketin nizamlarının kurucusu anlamında olan Nizamülmülk ismi Abbasi halifesi Kâim bi Emrillah tarafından verildi.Nizamiye medreselerinin teşkili ve mevcut toprak sisteminin aksayan yönlerinin tadil edilmesi gibi Selçuklu devletinin müesseseleşme ve merkezileşmesi yönünde önemli sayılabilecek teşebüsslerin altına imzasını atmıştır. 1092 yılında Nizari (Haşhaşiler) tarafından öldürülmüştür. Haşhaşilerin lideri Hasan Sabbah'ın bir dönem Nizamülmülk'ün emri altında çalıştığı söylenir. Ayrıca dönemi en ünlü ilim adamlarından Ömer Hayyam ile de bağlantısı olduğu söylenmektedir.

Devlet işleriyle ilk olarak Gazne Devleti'nin Horasan valisinin yanında çalışarak başladı ve sonrasında Alparslan'ın Belh valisinin yanında devam etti. Sonrasında da  1064 yılında Büyük Selçuklu Devleti'ne vezir olarak atandı.

Bağdat, İsfahan, Nişapur, Belh, Herat, Basra, Musul ve Arnul'da ki Nizamiye Medereselerini kurdurdu. Nizamiye Medreseleri adını Nizamülmülkden almıştır ve Bağdat'taki Medresenin başına İmam-ı Gazali'yi getirdi.

İkta sisteminin mucididir. Öğrencilere sağlanan yurt ve burs hizmetlerinin mucididir. Türk devletlerinde ilk kez gelir-gider raporlarını hazırlatan kişidir. Dünyadaki ilk istihbarat teşkilatının kurucusudur. İsmi Nizamülmülk yani, Mülkün Nizamı yani, Devletin Düzeni anlamına gelir. "Adalet Mülkün Temelidir" sözünün sahibidir. Türk devlet yapısına kattığı yeniliklerle, bir cihan imparatorluğu haline gelen Osmanlı İmparatorluğu'nun kurulmasınada vesile olmuştur. Dünya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük devlet adamlarından biri olarak kabul edilir.

ALINTI: http://tr.wikipedia.org/wiki/Nizam%C3%BClm%C3%BClk